Tuvalet eğitimi hem ebeveynler hem de çocuklar için oldukça önemli bir gelişim adımıdır. Bu eğitim bazı zamanlarda zorlayıcı olsa da ebeveynin şefkatli yaklaşımı, iletişimi ve sabrı süreci başarıya taşıyacaktır.

Her çocuğun gelişimi farklı olmak ile birlikte tuvalet eğitimine başlamak için ideal zaman 18-36 ay dönemidir. Çocukların 18 aydan önce kas (mesane, bağırsak) kontrolü becerisi gelişmediği için önerilmez. Yeteri fiziksel olgunluğa ulaşmayan çocuk ile eğitime başlamak olumsuz sonuçları beraberinde getirir. Bu dönemde çocuğun bilişsel, fiziksel duygusal ve sosyal becerilerin yeterli olgunluğa ulaşması beklenir. İhtiyaçlarını ve isteklerini rahatça ifade edebilmesi, komutları algılayıp yerine getirebilmesi, öz bakım becerilerini kazanmış olması beklenir.

Tuvalet eğitiminde en önemli husus  çocuğun tuvalet eğitimine hazır olmasıdır. Çocuk kendini hazır hissetmediğinde bu eğitime başlamak çocuğun yetersiz ve başarısız hissetmesine sebebiyet verecektir. Bu yüzden çocuğun ebeveyne gönderdiği sinyalleri takip etmek oldukça önemlidir. Eğer çocuğunuz yürüyebiliyorsa, merdiven inip çıkabiliyorsa, komutları algılayıp yerine getirebiliyorsa, kendini sözcüklerle ifade edebiliyorsa, tuvalet ile alakalı terimleri biliyorsa, bir kaç saat kuru kalabiliyorsa, destek almadan pantolonunu indirip giyebiliyorsa, bezi kirlendiğinde size haber veriyorsa ve tuvalet ile ilgili bir korkusu yok ve kullanmak istiyor ise çocuğun hazır olduğu düşünülebilir. Bunun yanı sıra sürecin çocuğu olumsuz etkileyen bir durum ile aynı zamana denk gelmemesine dikkat edilmelidir. Örneğin; yeni kardeşin doğumu, ebeveynlerden ya da yakınlardan birinin kaybı, boşanma vb.

Çocuklar bir çok beceriyi sosyal yaşamda gözlem yaparak, taklit ederek öğrenir. Örneğin; bazı çocuklar abi ya da ablasının tuvalet kullanımını görerek bu beceriyi daha kolay kazanabilmektedir.

Tuvalet alışkanlığını kazanma çocuğun 2-3 yaş dönemine denk geldiği için bu dönem aynı zamanda çocuğun bireyselleşme ve bağımsızlaşmaya çalıştığı dönemdir. Bu dönemde çocuk her şeye itiraz eder ve ‘hayır’ kelimesini çok fazla kullanır. Çocuk kendi kontrolünü kazanmak isterken inatlaşma davranışı gösterebilir. Tuvalet eğitimini bir güç savaşı haline getirmemek çok önemlidir. Baskı yaparak, inatlaşarak da bu eğitimi verebilirsiniz fakat sonrasında çocukta davranışsal ve duygusal problemler ortaya çıkacaktır.

Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir?

Öncelikli olarak çocuğu tuvalet alışkanlığına hazırlamak gerekir. Tuvalet eğitimine başlayacağınızın bilgisini çocuk ile paylaşın. Örneğin duvara 20 tane sticker yapıştırıp  bunlar bittiğinde artık tuvalete gitmesi gerektiğini söyleyin. Bunu oyun  şeklinde yaptığınızda çocuk hem hazırlanacaktır hem de kendini daha rahat hissedecektir.

İlk adım olarak bir lazımlık edinebilirsiniz. Bu bir süreç ve çocuğun bunu deneyimlemesi gerekir, bir anda kazanılan bir beceri değildir. Lazımlık için alışverişe birlikte çıkabilirsiniz. Çocuğu bu sürece dahil etmek motive edecektir. Lazımlığın tuvalette kalması için bir kısıtlama getirmelisiniz. Bazı çocuklar lazımlık yerine direk klozete oturmak isteyebilir. Bu durumda çocuk için klozete uygun olan aparatlardan alınıp kullanımını kolay bir hale getirmek gereklidir. İlla lazımlık ile başlaması şart değildir.

Sinyalleri takip edin. Çocuğunuzun tuvaleti geldiğini yaptığı hareketlerden fark edersiniz. Koltuğun arkasına saklanma, ıkınma, yerinde duramama  tuvalete yönlendirip, teşvik edin. Tuvaleti geldiğini veya yaptığını söylemesi için cesaretlendirin fakat ödül/ceza yöntemini kullanmayın. Cesaretlendirirken övgülerde abartılı bir dil kullanmayın.

Kazalara hazırlıklı olun. Çocuklar mutlaka alışkanlık süresince ya da daha sonra altına kaçırma kazaları yaşayacaktır. Ebeveynlerin bu kazalara hazır olması istenir. Bu duruma verdiğiniz tepki sürecin nasıl ilerleyeceğini belirliyor olacaktır. Ebeveyni tarafından cezalandırılan, bağırılan çocuk kendini suçlu ve yetersiz hissedip kaygılanacaktır ve süreç olumsuz etkilenecektir. Ceza vermekten, küçük düşürüp alay etmekten, yaşıtları ile kıyaslamaktan uzak durun. Bu süreçte sabırlı ve anlayışlı olmak çok önemlidir.

Tuvalet eğitiminde çocuğun rahat giyip çıkarabileceği kıyafetler seçmek de sürece fayda sağlayacaktır. Pantolon düğmesi ve fermuar ile uğraşmak zor olacaktır.

Hem çiş hem kaka eğitimi aynı anda verilmelidir. Ayrıca gece bezleyip gündüz açmak yapılan hatalardan birisidir. Tutarlı ve net olmalısınız. Bu davranışın kazanılması için sabırlı ve istikrarlı olmak ilk kurallardan birisidir.

Gece bir kaç saat aralıklar ile çocuğu tuvalete kaldırmak olası kazaların önüne geçecektir.

Tuvalet eğitimini anlatan kitaplardan ve oyunlardan faydalanabilirsiniz.

Bunun bir gelişim evresi olduğu ve doğal bir parçası olduğu unutulmamalıdır. Ebeveyn ne kadar şefkatli yaklaşırsa, sıcak ve samimi bir dil kullanırsa, yargılamadan kıyaslamadan yaklaşırsa hem süreç kolaylaşır hem de çocuklar kapsandıklarını hisseder. Bu da çocuğun güvenli bağlanması için oldukça önemlidir.

Çocuğumuza Tuvalet Eğitimi Verirken Nasıl Destekleyebiliriz?

-Tuvalet alışkanlığı kazanmak kolay değil, görüyorum ki zorlanıyorsun. Yeni beceriler kazanmak her zaman kolay değildir. Biraz daha zamana ihtiyacın var.

- Bazen çok keyif aldığımız bir oyunu oynarken ya da televizyon izlerken fark edemeyebiliriz. Hadi gel ıslak taytını değiştirelim.

- Sanırım çok derin bir uykudaydın, bedenin sen uyurken birazcık şiş yapmış. Hadi değiştirelim üstünü.

- Şimdi yola çıkacağız çiş yapmaya ihtiyacın yok gibi ama deneyelim mi?